Tso Pema to naprawdę magiczne miejsce na mapie dolnych Himalajów w Indiach. Tybetańscy mistrzowie buddyjscy skomponowali nawet modlitwy dedykowane temu świętemu miejscu. Jest ono ściśle związane z Padmasambhavą (Guru Rinpocze) i jego indyjską towarzyszką duchową, księżniczką Mandaravą. Według tradycji, dzięki mocy swojego urzeczywistnienia, Guru Rinpocze zamanifestował jezioro z ich stosu pogrzebowego.
Tso Pema to obowiązkowy punkt pielgrzymkowy dla wszystkich poszukiwaczy prawdy, a także miejsce głęboko znaczące zarówno dla buddystów, jak i hinduistów oraz sikhów.
W dzisiejszym wpisie chciałabym podzielić się praktycznymi informacjami: jak tam dotrzeć, co zobaczyć, gdzie zjeść i gdzie się zatrzymać. Śledź kolejne wpisy – to miejsce jest moim absolutnym faworytem.
Himachal Pradesh, a northern district of India.
Gdzie znajduje się Tso Pema?
Lotus Lake – czyli „Tso Pema” w języku tybetańskim – znajduje się w małym miasteczku Rewalsar, w stanie Himachal Pradesh w północnych Indiach.
Jak tam dotrzeć?
Z Dharamsali:
Z dworca głównego regularnie kursują autobusy do Mandi. Podróż trwa około 6 godzin. Rano odjeżdżają autobusy rządowe, ale możesz również zarezerwować prywatny autobus przez strony RedBus lub MakeMyTrip (koszt ok. 300 INR). Mandi to większe miasto, będące węzłem komunikacyjnym między Himachal a Delhi.
Będąc w Mandi, warto odwiedzić dwa miejsca:
1.Świątynia Mandaravy – ukryty, ale promieniujący spokojem klejnot, wśród wąskich uliczek. Czas się tam zatrzymuje, jakby w prezencie od Mandaravy. Znajdziesz ją na Google Maps.
2.Jaskinie Tilopy i Naropy – znajdują się w pobliżu rzeki Beas i mostu Victoria. Zatrzymaj się na środku mostu – miejsce rozpoznasz po licznych ofiarowanych białych szalach.
Z Mandi możesz wziąć kolejny autobus lub bezpośrednią taksówkę do Rewalsaru.
Z Delhi:
Z dzielnicy tybetańskiej Majnu Ka Tilla kursują nocne autobusy (bilety ok. 700 INR, dostępne online). Do Mandi dojedziesz wcześnie rano, skąd możesz kontynuować podróż taksówką lub lokalnym autobusem.
Ogólnie rzecz biorąc, Tso Pema jest dostępne z większości miejsc w Himachal – autobusem lub taksówką (droższą, ale bardziej komfortową). Wybierz środek transportu zgodnie z własnymi potrzebami i budżetem.
Gdzie się zatrzymać?
Wokół jeziora Lotus Lake znajduje się wiele hoteli, ale szczególnie polecam Nyingmapa Gompa – oferują przyzwoite pokoje dla pielgrzymów w bardzo przystępnych cenach. Jest też klasztor tradycji Kagyu, który również udostępnia noclegi.
Jeśli planujesz dłuższy pobyt (miesiąc lub dłużej), warto pomyśleć o wynajęciu pokoju. Dobry pokój (bez pleśni) kosztuje od ok. 8000 INR miesięcznie. Dostępne są też guest house’y bliżej górnych jaskiń.
Co robić?
1. Kora (medytacyjny spacer wokół jeziora):
Szczególnie piękna w słoneczne dni. Generuje pozytywną energię – to forma ofiary duchowej. Spaceruj z intencją dobra dla wszystkich istot lub po prostu ciesz się spokojem miejsca.
2. Odwiedź jaskinie:
Główne jaskinie znajdują się na wyższym wzniesieniu i można tam dotrzeć:
•lokalnym autobusem (ok. 1 godz.),
•taksówką (ok. 20 min),
•pieszo (ok. 2 godz.).
Z przodu restauracji „Middle Way” skręć w prawo – prosto pod górę, to skrót.
To miejsce odosobnienia Guru Rinpocze i Mandaravy. Obecnie opiekują się nim mniszki, które tam praktykują. Często witają gości herbatą, ciastkami i widokiem zapierającym dech. Można je wspierać, ofiarowując lampki maślane, które własnoręcznie przygotowują.
Główne punkty:
•Główna jaskinia – miejsce praktyki Padmasambhavy i Mandaravy.
•Tajna jaskinia Guru Rinpocze.
3. Odcisk stopy Padmasambhavy:
Kontynuuj pieszo od jaskiń po schodach wśród flag modlitewnych. Znak wskaże kierunek do miejsca z odciskiem stopy. Na szczycie znajduje się punkt, gdzie można zapalić światło.
4. Jaskinia Mandaravy:
Znajduje się w samym Rewalsarze, blisko jeziora. Podczas kory zauważysz znak wskazujący to miejsce. (Mam zabawną historię o tym miejscu… ale to opowiem innym razem.)
5. Posąg Guru Rinpocze:
Charakterystyczna sylwetka widoczna już z drogi. Trzeba się trochę wspiąć – to intuicyjna ścieżka. Gdy dotrzesz do wielkiej bramy i schodów – to tutaj. Posąg i świątynia zostały zainicjowane przez czcigodnego Wangdora Rinpocze i konsekrowane przez JŚ Dalajlamę – warto wejść do środka i pomedytować.
6. Stupa wzniesiona przez Chogyama Trungpę Rinpoche na dachu Nyingmapa Gompy
Gdzie zjeść?
Znalazłam uroczą, rodzinną restaurację w drodze do posągu Guru Rinpocze. Jest tuż obok sklepu z warzywami, z pomarańczowymi stołami i ławkami. Jedzenie jest świeżo przygotowywane, lokalne, autentyczne i pełne troski – i bardzo przystępne cenowo.
Polecam też Emaho Cafe – bardziej w zachodnim stylu, z pyszną kawą, ciastami i owsianką. Obie te miejscówki mogę polecić z pełnym przekonaniem.
Na zakończenie
Tso Pema to sanktuarium naturalnego piękna, które wypływa z duchowych urzeczywistnień Guru Rinpocze, Mandaravy oraz mistrzów, którzy przyszli później.
Niezależnie od tego, czy przyciąga Cię oddanie, ciekawość, czy duchowe wezwanie gór – jezioro i jego otoczenie dają rzadką możliwość głębokiego kontaktu z wewnętrzną ciszą i tą tajemniczą iskrą światła, która tam rozbrzmiewa na poziomie oceanu – i jest wszędzie.
Niech Twoja podróż do Tso Pema będzie wypełniona radością, wglądami i chwilami, które będą Cię nieustannie inspirować.
Zostań z nami – wkrótce więcej historii i refleksji z tej magicznej krainy!
Marta Pema Yudrön